02Dec
Partikula-fisikaren arloan lorpen bat lortu da duela gutxi: zapata-kutxa baten pareko tamaina txikiko partikula-azeleragailu batek energia-maila harrigarriak lortu ditu, kilometro batzuk inguruko gailu handiagoekin lehiatuz.
**Berrikuntza Texasko Unibertsitatean** Texasko Unibertsitateko (Austin) zientzialariek mugarri garrantzitsua lortu dute partikula-azeleragailu trinko bat erabiliz energia handiko elektroien jario bat sortuz.
Partikula-azeleragailuak, partikulak abiadura ikusgarrietan bultzatzeko duten gaitasunagatik ezagunak, bi kategoria zabaletan sailkatzen dira, bakoitzak bere zeregina betetzen duelarik arlo desberdinetan.
**Industria eta Medikuntza Aplikazioak** Lehenengo kategorian industrian erabiltzen diren azeleragailuak sartzen dira, hala nola, elikagaien esterilizazio kimikorik gabekoa, erregai nuklearraren ekoizpena, hondakin erradioaktiboen tratamendua, baita medikuntza arloan irudigintza eta segurtasunerako erabiltzen direnak ere, hala nola aireportuko ekipajeen baheketan.
**Oinarrizko Ikerketa eta Tamaina Mugak** Bigarren kategoriak oinarrizko ikerketako azeleragailuei buruzkoa da, indartsuagoak direnak eta materiaren oinarrizko elementuak aztertzeko pentsatuak direnak. Hala ere, gailu hauek tradizionalki erraldoiak dira, hala nola CERNen Hadroi Talkagailu Handia (LHC), 27 kilometroko eraztuna duena.
Tamaina inposatzaile honek teknologia hauetarako sarbidea mugatzen du, beharrezko baliabideak eta espazioa dituzten erakundeentzat gordeta baitaude.
**Energia Erregistroa/Distantziak eta Berrikuntzak**Muga honen aurrean, ahaleginak egiten ari dira azeleragailu txikiagoak eta eskuragarriagoak garatzeko. Alemaniako talde batek txanpon batean sartzen den modelo bat ere diseinatu zuen.
Texasko ikertzaileek ideia hau are gehiago garatu zuten beren prototipoarekin, 10.000 milioi elektroi-volt baino gehiago (10 GeV) lortuz hamar zentimetroko distantzian, energia/distantzia erlazioaren errekorra.
**Nanopartikula metalikoak: osagai nagusia** Haien metodoak helio gas batetik igarotzen den laser indartsu bat erabiltzean oinarritzen da plasma bat sortzeko, elektroiak kanporatzen dituzten uhinak sortuz. Distantzia laburrean 10 GeV-ra iristeko, metal nanopartikulak gehitu zituzten, eta horrela elektroiei transmititzen zitzaien energia anplifikatu zuten. Bjorn Manuel Hegelich-ek, ikerketaren egilekideak, teknika hau plasma uhin batean zehar dabiltzan elektroiekin alderatzen du.
**Mikropartikula azeleragailuen aukerak** Azken helburua azeleragailu txiki eta eraginkorrak sortzea da. Erronka nagusia behar den laserraren tamaina murriztea da, gaur egun handia baita. Ikertzaileek mahai batean sartu daitekeen laser trinkoa aztertzen ari dira azeleragailuaren aztarna murrizteko.
Aurrerapen hauek hainbat arlo iraul ditzakete, besteak beste, medikuntza, industria eta oinarrizko ikerketa.
Besterik gabe, IZUGARRI ;).
Oharrak